ارزیابی سیاست های قیمت گذاری آب بر میزان مصرف آن در بخش کشاورزی (مطالعه موردی: شهرستان دهگلان)

وجود خلأ بین توان تأمین و شدت تقاضای آب، بیانگر این مهم است که تقاضای آب بحران آفرین بوده و یکی از بزرگترین چالشهای قرن حاضر محسوب میگردد که می تواند منشأ بسیاری از تحولات مثبت و منفی جهان قرار گیرد، بنابراین با توجه به تنگناهای موجود در راستای بهره برداری، تخصیص، استفاده بهینه و جلوگیری از اتلاف این منبع ارزشمند و مبارزه با مشکل کم آبی به خصوص در بخش کشاورزی، اتخاذ سیاستها و راهبردهای درازمدت و ایجاد توازن بین عرضه و تقاضای آب ضروری است. دشت دهگلان نیز از جمله مناطق کشور است که با بحران آب مواجه است و درصد بالایی از منابع آب مورد نیاز بخشهای مختلف اقتصادی آن توسط منابع آب زیرزمینی تأمین میگردد. آبخوان دشت دهگلان اصلی ترین و بزرگترین منبع آبی زیرزمینی استان کردستان است که به دلیل افت قابل ملاحظه سطح سفره (از سال 1380 به بعد) این دشت مواجه با بحران شده و به عنوان منطقه ی ممنوعه معرفی شده است. در این تحقیق تلاش گردیده تا آثار سیاست قیمتگذاری آب بر بهره برداری و حفظ منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین بخش مصرف کننده آب در دشت دهگلان مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور از روش برنامه¬ریزی ریاضی اثباتی و رهیافت حداکثر آنتروپی استفاده شد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق از طریق تنظیم پرسشنامه برای سال زراعی 92-1391 و تکمیل آن توسط کشاورزان دشت دهگلان جمع آوری گردید. نتایج نشان داد که هزینه استخراج هر مترمکعب آب معادل 634.3 ریال است در حالیکه ارزش اقتصادی نهاده ی آب معادل 2512.6 ریال به ازای هر مترمکعب تعیین شده و با اعمال سیاست قیمت آب بر الگوی کشت، سطح زیر کشت تمام محصولات کشت شده در منطقه کاهش یافته و مصرف نهاده ی آب و سایر نهاده ها نیز کاهش نشان می دهند. بر اساس نتایج پیشنهاد میگردد که جهت حفظ بازده ناخالص و مقدار تولید محصولات از رقم های مقاوم به خشکی به عنوان سیاست مکمل سیاست قیمتی استفاده شود.